Szachy to obecnie bardzo popularna gra, której rozgrywki odbywają się zarówno podczas międzynarodowych turniejów, jak i w domowym zaciszu. Pobudza inteligencję, uczy strategicznego myślenia, a przy tym stanowi nie ladą rozrywkę. A jaka jest historia szachów? Przedstawiamy kilka interesujących faktów.
Skąd pochodzą szachy?
Na początku musimy Cię rozczarować – nie podamy, kto wymyślił szachy, ponieważ badaczom nie udało się dotrzeć do takich informacji. Wiadomo natomiast, skąd pochodzi ta gra – z Indii. I co do tego nie ma (prawie) wątpliwości. Czemu prawie? Ponieważ Chińczycy nie zgadzają się z tą tezą.
My będziemy trzymać się wersji, że to Indie są odpowiedzialne za powstanie szachów. I tu trzeba wiedzieć, że nie od razu zostały stworzone w takiej formie, jaką znamy dziś.
Zaczęło się od gier planszowych, które posiadały znaczenie rytualne. W V wieku pojawiła się pierwsza gra, która przypominać miała wojenną rzeczywistość. Każdy gracz miał do dyspozycji taki sam zestaw pionków, figur przedstawiających m.in. króla i wezyra, a także słonie, rydwany i konie. Każda z figur mogła w inny sposób poruszać się po planszy. Co ciekawe, wtedy gracze do dyspozycji mieli… kostkę, a ówczesna postać szachów skierowana była do czterech osób.
Szybko gra przeniknęła także do innych krajów. Najpierw do Persji, gdzie ograniczono liczbę zawodników do dwóch. W następnej kolejności zafascynowali się nią Arabowie, którzy zrezygnowali z używania kostki. I to im zawdzięczamy to, że szachy pojawiły się w Europie.
Szachy w Europie
W szachy zaczęto grać w Europie w VIII-IX wieku. W wyniku dopasowania ich do europejskiej kultury oraz systemów feudalnych zmienił się kształt niektórych figur. Wezyra zastąpiła królowa, rydwan przyjął postać wieży, natomiast słoń został zastąpiony przez biskupa lub gońca. Jedynie konie pozostawiono w swojej dotychczasowej formie.
Zaczęto zmieniać też niektóre zasady gry. W wersji arabskiej pionki mogły przesuwać się tylko o jedno pole. Natomiast figura królowej święciła swoje triumfy dopiero w XV w. Wtedy stała się jednym z najgroźniejszych pionków. Ciekawostką jest, że badacze zauważyli korelację między umocnieniem się pozycji królowej a umocnieniem pozycji kobiet w Europie Zachodniej.
Największą popularność tej gry można było zauważyć w XVI wieku, a to wszystko za sprawą włoskich szachistów, którzy wprowadzili zmiany mające niebagatelny wpływ na jej atrakcyjność. Dzięki nowym przepisom hetman i goniec mieli większe możliwości poruszania się. To sprawiło, że cały przebieg gry stał się bardziej dynamiczny, przyjął formę prawdziwej walki, umożliwiającej skorzystanie z wielu strategii. Wprowadzono także roszadę.
Szachy w Polsce
A kiedy szachy trafiły do Polski? Trudno jest dokładnie sprecyzować datę, aczkolwiek naukowcom udało się ustalić, że prawdopodobnie miało to miejsce w XII wieku. Oczywiście, początkowo znano ją głównie na dworze królewskim. Zresztą umiejętność gry w szachy była wysoko ceniona. Natomiast pierwszy podręcznik do gry w szachy został opracowany dopiero w XVIII wieku, przez Jana Ostroroga. Nie doczekał się on jednak druku, w przeciwieństwie do podręcznika autorstwa Kazimierza Krupskiego.